Autoportret

Ten autoportret Leopolda Gottlieba prawdopodobnie powstał w Paryżu, gdzie artysta osiedlił się w 1907 roku. Był to okres ważnych dla malarza doświadczeń artystycznych – dwa lata wcześniej założył w Krakowie protoekspresjonistyczną Grupę Pięciu, a w 1906 roku odbył podróż do Jerozolimy, gdzie przez kilka miesięcy wykładał malarstwo w niedawno powstałej Szkole Sztuk Pięknych imienia Becalela i zajmował się uwiecznianiem palestyńskiego pejzażu.

Utrzymany w monochromatycznej tonacji harmonizujących odcieni różu, stalowej zieleni i piaskowej żółci wizerunek artysty łączy w sobie atmosferę ascezy z monumentalizmem. Widoczna na pierwszym planie postawna sylwetka malarza, ubranego jedynie w rozwartą na piersi koszulę, zatopiona jest w kontemplacji. Za jego plecami widnieje szkicowo zaznaczony, płaski pejzaż, a w oddali majaczą drobne, zaznaczone brunatnoczerwoną farbą, sylwetki ludzkie.

Kompozycja tego autoportretu nasuwa skojarzenia z symbolicznymi autokreacjami nauczyciela Gottlieba z krakowskiej Akademii Sztuki Pięknych – Jacka Malczewskiego. Jednak w przeciwieństwie do niego Gottlieb nie przyjął na obrazie ekstrawertycznej pozy, kreującej go w ten sposób na artystę-proroka i demiurga. Przeciwnie, ukazuje siebie z przymkniętymi oczami i w skromnej koszuli, zatopionego w duchowym świecie swoich wizji, medytującego, przez co jego autoportret owiany jest atmosferą niemal religijnej duchowości. Pochodzący z żydowskiej rodziny Gottlieb po duchowe inspiracje sięgał także do innych wyznań – chrześcijaństwa i hinduizmu. Swój portret namalował w okresie głębokiego zainteresowania malarstwem freskowym i tematami chrześcijańskimi. Rzeczywiście, matowa tekstura obrazu przywołuje stosowaną przez dawnych mistrzów technikę tempery.